دستورالعمل‌های دیپلماتیک در ایران دورۀ قاجار

هدف: بررسی ساختارشناسی دستورالعمل‌های دیپلماتیک و نیز سیر تحول صدور این اسناد در دورۀ قاجار. روش: در این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی اسناد دستورالعمل‌های دیپلماتیک مربوط به وزارت امورخارجه قاجار، بررسی  شده است. یافته‌ها و نتیجه‌گیری: ساختار اسناد دستورالعمل همگام با تکوین و تحول وزارت امور خارجه تغییر کرده است. دستورالعمل‌های وزارت امور خارجه به‌لحاظ ساختاری موضوع‌محورند و به‌لحاظ شکلی در دستورالعمل‌های مفصل به‌صورت توضیحی و در دستورالعمل‌های مختصر به‌صورت دفعه مشخص می‌شوند. محتوای این نوع دستورالعمل‌ها عمدتاً کاربردی و برای مأمور دریافت‌کنندۀ آن لازم‌الاجرا بود. دستورالعمل‌های دیپلماتیک در دورة قاجار، چارچوب رفتاری ماموران را مشخص می‌کند و نیز حاوی قواعد و ضوابط و شامل چهار نوع است: 1. دستورالعمل اجرای تشریفات؛ 2. دستورالعمل سفرا و دیگر مأمورین دیپلماتیک برای انجام امور سیاسی و بین‌الدولی؛ 3. دستورالعمل‌های خفیه؛ 4. دستورالعمل‌های راهنما برای نهادها و ارگان‌های سیاسی.